تمهیدی در جهت ابتناء فناوری بر الهیات اسلامی

نویسندگان

امیرحسین رهبر

دانشجوی دکتری آینده پژوهی، دانشگاه تهران علی اکبر ولایتی

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

چکیده

در جهان امروز، فنّاوری ها از سویی موجب رفاه بشریت شده و از سوی دیگر، نگرانی های فراوانی را نسبت به آینده برانگیخته اند. در این میان، فلاسفه و حکما در یافتن مسیر یا مسیرهایی که جامعه انسانی را ضمن کمترین مواجهه با عوامل نامطلوب و چالش زا به بیشینه بهره برداریِ مشروع برساند، نقش تعیین کننده ای دارند. جهت دادن به علوم و فنّاوری در سایه تعلیمات اسلام، هدفی است که در صورت تحقق می تواند به رفع نگرانی مذکور کمک کند؛ لیکن حرکت به سمت آن به چیزی بیش از شعارزد گی و تعصبات بی مورد نیازمند است. از آنجا که پدیده های اجتماعی (از جمله علم و فنّاوری) با متافیزیک درهم آمیخته هستند، تا زمانی که تلاش شایسته ای در جهت تنقیح و تدوین متافیزیک (الهیات) اسلامی برای آنان صورت نپذیرد، هر تلاشی برای توسعه علوم و فنّاوری اسلامی روبنایی بوده، محکوم به شکست است. در این نوشتار، ابتدا به بازگوییِ سیر تطور نگاه بشر به فنّاوری می پردازیم. سپس انسان گراییِ تعاریف جدید از فنّاوری را مَحمِل طرح و بحث پیرامون متافیزیکِ فناوری قرار می دهیم و در انتها بر مبنای آموزه های اسلامی، نُه بنیان جهت ابتنای متافیزیکِ فنّاوری پیشنهاد می نماییم که عبارتند از: توجه به جایگاه سلسله مراتبی انسان در عالم هستی، احساس وابستگی و درهم تنیدگی انسان و جهانی که در آن زندگی می کند، نگاه همزمان به عوالم غیب و شهود و پذیرفتن نظام علّیّت در آنها، علم و فنّ پروری، اتحاد و التزام علم و فناوری، اتحاد راهبردی و بلند مدت غایات منفعت جویانه و حق طلبانه، عدم نسبیّت در معیارهایِ اولیه اخلاقی و پذیرش نسبیّت در برخی امور ثانویه، اصالت همزمان عمل، نیت و ایمان، اختیارِ مُقیّد. بدیهی است که این اصول نُه گانه به هیچ وجه جامع نیستند؛ بلکه قسمتِ چند روزه ای است که از گنجاندن بحر در کوزه فراهم گشته است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

نقدی بر اینترنت به عنوان فناوری آموزشی با ابتناء برمفهوم اصالت از دیدگاه هایدگر

هدف این مقاله بررسی مفهوم اصالت اگزیستانسی از دیدگاه هایدگر و نقش اینترنت در اصالت دانشجویان است. به‌عبارتی، هدف این پژوهش پاسخ به این پرسش‌هاست: 1. مفهوم اصالت و انسان اصیل از دیدگاه هایدگر چیست؟ 2. نقش اینترنت به‌منزلة فناوری آموزشی در اصالت دانشجویان چیست؟ از نظر هایدگر، کنجکاوی، حرف‌های بی‌اساس، و جذب شدن در دیگران، که او «خودِ آن‌ها» یا «خود کسان» می‌خواند، از جمله مواردی است که باعث سقوط و...

متن کامل

خوانش تمدنی بر الهیات مسیحی و الهیات اسلامی با تأکید بر وحدت‌گرایی و کثرت‌گرایی

چگونگی تأثیرگذاری الهیات بر تمدن‌ها و مبانی الهیاتی در دو وجه وحدت‌گرا و کثرت‌گرا و همچنین نحوۀ تأثیرگذاری بر جهت‌گیری تمدن اسلامی و تمدن غربی امری است که قابلیت پژوهشی عمیق دارد. خوانش تمدنی بر الهیات مسیحی و به‌طور خاص، الهیات پروتستانی و الهیات اسلامی و سنت‌گرایی اسلامی و همچنین تأثیرگذاری این دو الهیات و مناسبات آن دو بر تمدن اسلامی و غربی در عصر پسامدرن، مسئله اصلی این پژوهش هستند که با رو...

متن کامل

جایگاه اصل علیت در الهیات اسلامی

عباس ایزدپناه[1] اصغر آقایی[2] این تحقیق  در تلاش است تا با بررسی اجمالی موضوعات مختلف کلامی و فلسفی که با علیت رابطه‏ای مستقیم دارند، دایره بسیار گسترده این بحث را روشن کند  تا در پرتو آن به اهمیت شگرف  بحث علیت برسیم. روشن است که از یک سو میان مسأله علیت با مسائل کلامی...

متن کامل

براهین تغییرناپذیری خداوند در الهیات اسلامی

تغییرناپذیری خداوند از صفات اصلی باری‌تعالی و پایه اثبات بسیاری از صفات دیگر است. در متون کلامی نخستین ویژگی مبدأ هستی غیرحادث‎بودن است که آن را از متغیر‎نبودن نتیجه گرفته‌اند. استدلال‌های ممکن بر تغییر‌ناپذیری خداوند را می‌توان از طریق صفات ثبوتیه و سلبیه واجب‌الوجود نشان داد. صفات ثبوتیه‌ای که از طریق آنها تغییرناپذیری واجب‌الوجود اثبات می‌شود عبارت‏اند...

متن کامل

مفهوم‌پردازی حکمرانی مسولانه مبتنی بر فناوری اطلاعات در جهت نیل به الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت

ادارۀ امور عمومی، از دیرباز، در شمار دغدغه­های اصلی جوامع گوناگون بوده است. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که به حکمرانی مسئولانۀ مبتنی بر فناوری اطلاعات، با توجه به رهنمودهای ناظر بر خط مشی­ الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، چگونه توجه می­شود؟ رویکرد پژوهش استقرایی و نحوۀ انجام آن کیفی است و بر اساس نظریه­پردازی داده‌بنیاد (رویش نظریه­ها)، ابعاد قابل توجه در این رابطه استخراج و الگوی حکمر...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
الهیات تطبیقی

جلد ۵، شماره ۱۲، صفحات ۵۱-۶۸

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023